Araçlardaki Aktif ve Pasif Güvenlik Sistemleri

Taşıtlarda güvenlik sistemleri temel olarak, aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılır. Aktif güvenlik donanımları kazanın meydana gelme olasılığını düşüren sistemlerdir, yani kaza anından öncesi ile ilgili sistemlerdir. Pasif güvenlik donanımları ise kazanın meydana geldiği anda, taşıt içindeki ve dışındakiler için ölüm ve yaralanma olasılığını düşüren sistemlerdir, yani kaza anı ile ilgili sistemlerdir. 

Peki aktif güvenlik sistemleri hangileridir?

1) ABS: İngilizce açılımı anti-lock braking system. Yani Türkçe karşılığı kitleme önleyici sistemdir. Tekerleklerde bulunan sensörler aracılığı ile frenleme anında herhangi bir tekerlekteki kilitlenmeyi algılayıp fren gücünü azaltır. Bu sayede kızaklamayı engeller. Net bir şekilde direksiyon hakimiyetine katkı sağlar.

2) TCS: İngilizce açılımı traction control system. Yani Türkçe karşılığı çekiş kontrol sistemidir. Eğer tekerleklerden biri patinaj durumuna düşerse, bunu tekerleklerdeki hız sensörleri aracılığı ile algılayıp o tekere giden torku azaltır. Bu sayede tekerleği çekiş sağlayacak limitlerde tutar. 

3) ESP: İngilizce açılımı electronic stability programme. Yani Türkçe karşılığı elektronik denge programıdır. Aracın kafadan yada arkadan kayma anında farklı tekerleklere farklı büyüklükte fren kuvvetleri uygulayarak aracı çizgisine sokar. Bu sistemin faydaları genellikle virajlarda görülür ve savrulmayı önler. 

4) EBD: İngilizce açılımı electronic brake force distribution. Yani Türkçe karşılığı elektronik fren kuvveti dağıtım sistemidir. Aracın dengeli frenlemesini sağlayan sistemdir. Bu sayede araç çizgisini hiç bozmadan düz bir çizgi boyunca yavaşlayıp durabilir.

5) Park Sensörleri: Aracın etrafındaki cisimleri algılayarak, kabin içinde sürücüyü uyarır. Bu sayede araç çarpmalardan korunmuş olur.

6) Şerit Takip Sistemi: Aracın üzerinde bulunan sensörler yardımı ile şeritleri algılar ve aracı bu şeritler arasında tutmaya çalışır. Bu sistemlerden bazıları direksiyona müdahale ederken bazıları sadece sürücüyü uyarır. 

7) Şehir İçi Fren Desteği: Sürekli olarak öndeki aracı izleyen sistemdir. Sürücünün frene basmadığı çarpışma anlarında, aracın kendi kendine yavaşlamasını ve durmasını sağlar. Bazı araçlarda bu sistem aracın arkasındaki park sensörleri ile koordine çalışır ve geri park manevralarında kazayı engeller. 

8) Yorgunluk Tespit Sistemi: Düzenli olarak sürücünün direksiyon hareketlerini kaydeder ve sürücünün, yolculuğun devamına elverişli olup olmadığı hakkında çıkarım yapar. Gerek gördüğü zaman ise sürücüyü dinlenmesi için uyarır. 

Bu sistemlerin tümü elektronik kontrol ünitelerine sahipdir ve günümüzdeki modern araçlarda çok daha fazla aktif güvenlik sistemi bulunmaktadır.

Taşıtlardaki pasif güvenlik sistemleri nelerdir?

1) Air-Bag: Türkçe karşılığı hava yastığıdır. Kaza anında sürücü ve yolcuların alabileceği darbelerin şiddetini emerek, ölüm ve yaralanma olasılığını en aza indirir. Genellikle araçlarda muhtemel darbe bölgelerinde bulunurlar ve 0.1 saniye civarında açılırlar. Yukarıdaki figürde görüldüğü gibi Volvo V40 yaya hava yastığına sahiptir. Düşük hızlarda gerçekleşen yaya çarpışmaları için tasarlanmıştır.

2) Emniyet Kemeri: Kaza anında ileriye doğru oluşan hareketi kısıtlar. Bu sayede araçtan fırlama ve araç içi kısımlara çarpma olasılığını sürücü ve yolcular için azaltır. Araç içinde bulunan herkesin kemer takması hayati önem arz eder. 

3) Aktif Gergili Emniyet Kemeri: Kaza anında hava yastığı ile birlikte çalışan bir sistemdir. Hava yastığı şişmeye başladığında aktif gergi de emniyet kemerini geriye çeker. Bu sayede ileri doğru oluşan hareket minimum seviyede tutulur. 

4) Koltuk Kafalıkları: Geriye doğru oluşan hareketi kısıtlar. Kaza anında sürücü ve yolcuları boyun zedelenmelerinden korur. Bu yüzden araç içindeki herkesin kafalıklarını kendilerine göre ayarlamaları çok kritiktir. 

5) Gövde ve Şase: Araçları iki farklı bölgeye ayırabiliriz. Birincisi güvenli (deforme olmayan) bölge, diğeri ise deforme olan bölgedir. Kaza anında yolcuların ve sürücünün bulunduğu bölümün deforme olmaması önemlidir. Diğer bölgenin deforme olup çarpışma anında ortaya çıkan bütün enerjiyi absorbe etmesi beklenir. Gövde ve şase tasarımında bu kriter hayati önem arz eder. Bu kısımları da pasif güvenlik sistemlerine ekleyebiliriz.  

Bunun gibi kaza anında sürücü, yaya ve yolcuların yaralanma ve ölüm riskini azaltabilecek her türlü sistem bu listeye eklenebilir.