Elektronik Stabilite Programı (ESP) hayat kurtaran bir güvenlik sistemidir. Son on yılda üretilen çoğu marka otomobilin her yeni aracında bulunan sistem, Elektronik Stabilite Kontrolü (ESC) olarak da adlandırılabilir. Bu zamana kadar otomobil teknolojileri ele alındığında ABS'den sonra güvenliğe en fazla katkı sağlayan teknolojilerden birisi olarak değerlendirilmektedir. 2014 yılında Avrupa'da satılan her otomobil için zorunlu hale getirilmiştir.
İngiltere merkezli bir araştırmaya göre, otomobillerde ESP'nin bulunması ölümcül bir kaza geçirme ihtimalini % 25'e kadar azaltıyor. İsveç'te ESP'nin yağışlı hava kazanlarında % 32'lik bir düşüşe neden olduğu söyleniyor. Peki ESP/ESC'yi güvenlik için bu kadar yararlı yapan nedir? Öğrenmek için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.
ESC Ve ESP Arasındaki Farklar Nelerdir?
ESC ve ESP isimlerinin karıştırılmasının bir nedeni, bu teknolojinin birkaç farklı isimle tanınmasıdır. Fakat bu teknolojiler aynı işlevi görür. ESP veya ESC, bir aracın teknik özelliklerinde VDC (araç dinamik kontrolü), VSA (araç stabilite yardımı) veya DSC (dinamik denge kontrolü) olarak görülebilir.
Bazı otomobil markaları bu güvenlik sistemine kendi adını vermiştir. Volvo, Dinamik Stabilite ve Çekiş Kontrolü (DTSC) adını kullanırken; Porsche, Porsche Aktif Süspansiyon Yönetimi anlamına gelen PSM (Porsche Stabilite Yönetimi)'yi kullanır.
ESP Çalışma Prensibi
ESP, aracı güvenli bir şekilde yolda tutmak, sürücüye rahat direksiyon kontrolü sağlamak ve istenilen güzergaha doğru otomobili yönlendirmek için birlikte çalışan birkaç teknoloji parçasını içerir. Bu sistem, kilitlenme önleyici fren sistemini (ABS) ve çekiş kontrol sistemini (TCS) kapsar.
Aracınız seyir halindeyken yönünü değiştirmek istediğinizde, hızlandığınızda veya frenleme yaptığınızda, sayısız sensör otomobilin tüm davranışlarını inceler ve merkezi bir bilgisayara gönderir. Bu bilgisayar arabanın nasıl tepki verdiği ile ilgili analiz yapar. Örneğin, keskin bir şekilde sola veya sağa doğru yöneldiyseniz ve aracınızın arka kısmı bu esnada yan tarafa doğru kayma eğilimi gösterirse, bilgisayar bunu anlar ve ESP devreye girer. Bu gibi durumlarda ESP, otomobilin kontrolünü kaybetmesini ve yoldan çıkmasını engellemek için frenleri tekerleklere ayrı ayrı uygular. Aynı zamanda hem motor devrini azaltır hem de şanzımanı kontrol eder.
ESP'nin bir diğer yararı da, frenleme kuvvetini mevcut yüke göre akslar boyunca dağıttığından, hem frenlerde hem de lastiklerdeki aşınmanın azaltılmasıdır. Bu sayede bakım maliyetleri düşer ve araç güvenliği sürekli hale getirilmiş olur.
ESP'ye Bağlı Güvenlik Sistemindeki Bileşenler
ESP bilgileri, otomobilin merkezi bilgisayarına üç sensör ile iletilir. Bu sensörler:
Tekerlek hızı sensörü: Her bir tekerlekte yer alan tekerlek hızı sensörü, bilgisayarın motorun hızıyla karşılaştırabileceği tekerlek hızını ölçer.
Direksiyon açısı sensörü: Bu sensör, direksiyon panelinde sürücünün aracı hedeflediği yönünü ölçer. Hedeflenilen yön otomobilin gerçekte gittiği yönden farklıysa, ESP sistemi devreye girer.
Dönme hızı sensörü: Bu sensör, yaw sensörü olarak da bilinir. Aracın kayma durumuna geçip geçmediğini analiz eder. Eğer aracın arka kısmı yanlara doğru harekete maruz kalırsa, merkezi bilgisayara bildirilir ve ESP devreye girer.
Çekiş Kontrol Güvenlik Sisteminin Kapatılması (ESP veya ESC'nin Pasif Konuma Getirilmesi)
Çoğu otomobilde standart elektronik güvenlik sistemleri sürücü tarafından kısmen veya tamamen kapatılabilir. Çekiş kontrol güvenlik sisteminin pasif konuma getirilmesi genellikle bir buton ile mümkündür. Bu pasifleştirme işlemi kamuya açık alanlarda yapılmamalıdır. Ancak profesyonel sürücüler sıklıkla bu işlevleri yarış pistlerinde veya trafiğe kapalı alanlarda yüksek performanslı sürüş deneyimi için kapatmayı tercih eder. Bunun yerine kendi reflekslerine ve aracın yoldan çıkmasını engellemek için araç kontrol becerilerine güvenirler.
Bazı otomobil üreticileri, aracın kontrolden çıkmasını engellemek için belirli bir dereceye kadar 'kaymaya' izin verecek ayara sahip karmaşık ESP sistemleri geliştirmiştir. Bu ayarlar karlı veya buzlu yol koşullarında daha etkin çekiş elde etmek için kullanılabilir. Profesyonel sürücüler için yalnızca trafiğe kapalı yarış pistlerinde kullanılması önerilir.
ESP Hangi Otomobil Markalarında Kullanılıyor?
Çoğu otomobil ESP ile donatılmıştır, ancak bazı otomobil modellerinde isteğe bağlı ekstra olarak sunulur. Yaygın olarak elektronik stabilite kontrolü olarak bilinmesine rağmen, birçok otomobil üreticisi sistem için kendi adlarını kullanır:
- Dinamik Stabilite Kontrolü (DSC) - BMW, Mazda, Jaguar
- Elektronik Stabilite Programı (ESP) - Audi, Kia, Volkswagen, Mercedes-Benz
- Araç Denge Kontrolü (VSC) - Toyota
- Dinamik Stabilite ve Çekiş Kontrolü (DSTC) - Volvo
- Araç Dinamik Kontrolü (VDC) - Nissan
- Araç İstikrar Yardımcısı (VSA) - Honda
- Aktif Stabilite Kontrolü (ASC) - Mitsubishi
Gösterge Panelinde ESP Işığının Yanması Ne Anlama Gelir?
ESP ışığının sürekli yanması, birkaç arızalı parçadan kaynaklanıyor olabilir. Neyin arızalı olabileceğini tahmin etmek imkansızdır. Herhangi bir belirti ile karşılaşılmaz. Ancak sistemi kontrol edebilecek yetkili bir teknik servise danışarak hata kodunu öğrenebilirsiniz. ESP hata kodu, aşağıdakilerden hangisinin arızalı olduğunu açıklar.
Fren Lambası Şalteri: Fren lambası şalteri fren pedalının üzerinde bulunur ve sık sık arıza yapan bir parçadır. Maliyeti düşüktür ve 15 dakika kadar kısa sürede değiştirilebilirler.
ABS Tekerlek Hız Sensörü: ABS tekerlek hız sensörleri arızalanabilir ve ESP ışığının yanmasına neden olur. ABS sensörünü değiştirmek hem kolay bir işlemdir hem de maliyeti düşüktür.
Düşük Akü Voltajı: Gerekli voltajı sağlayamayan bir akünüz varsa, ESP ışığı yanabilir. Bu durumda akünün yaşı kontrol edilmelidir (akünün üzerinde bir etiket mevcuttur ve bu etikette üretim yılı belirtilmiştir). 6 ya da 7 yaşın üzerindeyse akü çalışma ömrünü tamamlamıştır. Değiştirilmesi gerekir.
ABS Modülü: Elektronik stabilite programı (ESP) devreye girdiğinde, ABS modülü sürekli olarak çalışır. Otomobilin sürüklenmesine engel olmak için tekerleği frenler. ABS modülü düzgün çalışmıyorsa, değiştirmeniz veya onarmanız gerekir. Yeni bir modül çok pahalı olabilir, ancak mevcut modülünüzü düzeltecek olan teknik servisler bulunmaktadır.
Direksiyon Açısı Sensörü: Direksiyon simidinin hemen arkasında yer alır. Direksiyon açısı sensörünün görevi, direksiyonun açısını hesaplamaktır. Böylece aracın dönüş yapıp yapmadığını veya düz bir sürüş yapıp yapmadığını kontrol eder. Direksiyon açısı sensöründen gelen giriş, ESP kontrol modülü tarafından kullanılır. Direksiyon açısı sensörü genellikle arızalanmaz, ancak belirli zaman dilimlerinde kalibrasyona ihtiyaç duyabilir. Direksiyon açısı sensör değerlerini okumak ve sorunu düzeltmek için yetkili bir teknik servise danışabilirsiniz.
- Yanıtla
Kalıcı bağlantı