Günümüzde ar-ge çalışmaları ve teknolojik gelişmelerin birlikte hareket etmesiyle imalat sanayisinde çok büyük gelişmeler elde edilmiştir. Metal işleme sektörü ağırlıklı olmak üzere hem hassas üretim hem de verimlilik, imalat sanayisinin başlıca hedefleri arasındadır…
Her işletme daha fazla üretim yapmak ister ve bu üretimleri müşteri istekleri doğrultusunda en yüksek doğruluk içerisinde ve en ucuza mal etme derdindedir. Bu istek ve arzuların gerçekleşebilmesi için bazı konularda özel çalışmaların yapılması gerekmektedir. Verimlilik konusunda bir çok sistem ve teknik geliştirilmiştir, bu sistemler arasında SMED Tekniği, tekli dakikalarda kalıp değişimi gibi bir amaca yönelerek verimlilik konusunda ki hedefini net olarak ortaya koymuştur… Peki imalat sanayisinde verimlilik artışı nasıl mümkün olabilir?
Bu sorumuza yanıt olarak reel sektörler ve uygulamalar üzerinden gitmekte fayda var. İlk olarak imalat sanayisinde en çok tercih edilen işleme makineleri olan cnc torna ve cnc frezelerden bahsetmek yerinde olacaktır. 1900’lü yıllarında ortalarında hareketlenen cnc işleme tezgahları bugün 5 eksen simultane cnc freze tezgahı olarak en ideal şekillerde üretim yapmamıza olanak tanımaktadır. Geleneksel 3 eksen cnc işlemenin ötesine geçen ve iş parçasına 5 farklı yönden yaklaşarak, eski zamanlarda ki gibi bir parçayı işlemek için birkaç kez iş parçasının sökülüp bağlanması işlemlerini ortadan kaldıran son derece gelişmiş imalat makineleridir. Böyle bir makine de verimlilik artışını sağlamanın elbette birkaç yolu vardır. En ulaşılabilir ve en basit yolu ise doğru iş parçası bağlama ekipmanına sahip olmaktır. Doğru iş parçası bağlama ekipmanından kastımız ise 5 eksen mengene sistemleridir. İmalat sanayisinde işlenen parçaların en yüksek hassasiyet derecesinin olduğu sektör uzay ve havacılık sektörüdür. Bu sektörlerde hem işlenecek malzeme hem de tolerans değerleri oldukça zorlayıcıdır. Bu zorlayıcılık neticesinde de işletmeler birbirinden ayrışmaktadır… Peki bir 5 eksen mengene ile verimlilik artışı nasıl olabilir?
Bu sorunun yanıtı da yine smed tekniğinde gizli… Klasik bir söz vardır, eğer talaş çıkıyorsa para kazanıyorsunuz demektir. Peki talaş nasıl oluşur, nasıl çıkar, elbette işleme tezgahınız boş durmaz ve metal iş parçasını istenilen ölçülere getirirken bu bahsetmiş olduğumuz talaşı çıkartmış olur. Yani demek istiyoruz ki, işleme tezgahınızın duruş süreleri ne kadar az olursa işletmeniz o kadar çok verimli çalışır. Peki bir cnc freze tezgahında duruş süresi ne demektir?
Cnc freze tezgahlarında duruş süresinin birkaç sebebi vardır, ya iş parçası bağlanıyordur yada kesici takım kırılmıştır. Peki tüm bunların 5 eksen mengene sistemleri ile alakası nedir?
Alaka oldukça basit, iş parçası cnc frezelerde mengene adını verdiğimiz sistemler aracılığıyla tutturulur. Eğer sizin mengenenizin çeneleri yüksek kesim hızlarında bile güçlü bir şekilde iş parçasını tutabiliyorsa burada zamandan tasarruf edilerek yüksek talaş kaldırma imkanı oluşur. Yine 5 eksen mengene sisteminizin hızlıca tezgah tablasına bağlanmasına izin veren bir yapısı var ise bu da size tezgah tablasına doldur boşalt işlemi yaparken kazandıracağı ekstra süre olarak geri yansıyacaktır.
Bu konuda ki son bir noktaya daha değinmekte fayda var. Hangi marka 5 eksen cnc freze mengenesini tercih etmeliyiz? Bu konuda yenilikçi bir ürün olarak HWR markasının SolidGrip 5 eksen eş merkezli mengenesi, kompakt yapısı, güçlü çenesi ve tezgah dışında kurt dişi açılarak daha yüksek sıkma kuvvetine sahip olma özelliği ile piyasada mevcut freze mengenelerinden açık ara farkla ayrılmaktadır. Kurt dişi açılarak sıkılan iş parçalarında benzerlerine oranla çok daha yüksek sıkma kuvvetini daha minimal boyuttaki mengene yapısı ile gerçekleştirebilen SolidGrip mengene, bu özelliği sayesinde tezgah tablasında iş parçası ve kesici takım için daha fazla alan sağlamakta ve bu da hareket kabiliyeti kazandırmaktadır. Yine HWR mengene sistemlerinin en büyük kazanımlarından olan zero point (sıfır noktalı) mengene tablası ile iş parçası saniyeler içerisinde tezgah tablasına takılabilmekte ve yine saniyeler içerisinde sökülmekte. Bu özellik sayesinde iş parçası işlenirken operatör işlenecek diğer parçayı hazır etmekte ve hiçbir şekilde parça bağlama için zaman kaybı yaşanmamaktadır. Son bir verimlilik örneği vererek bu konuyu sonlandıralım… Yazımızın başında da vurguladığımız hassas parça işlemi için kesici takım titreşimleri ve makine titreşimleri büyük önem arz etmekte. Döner tablalı freze sistemlerinde bazen işlenecek olan iş parçası kesici takıma uzak kalmakta ve böyle zamanlarda daha uzun kesici takımlar kullanılmakta. Daha uzun kesici takım ise parça üzerinde titreşim yaratarak iş parçası üzerinde istenmeyen ölçü boyutları oluşturmakta ve daha kötü senaryo olarak kesici takım kırılmalarına sebep olmakta. Böyle anlarda iş parçasının iş miline yaklaştırılması gerekmekte ve bunun en basit ve kolay yolu, zero point mengene tablası üzerine konulacak olan yükseltme aparatlarından geçmektedir. Saniyeler içerisinde sökülüp takılabilen bu sistemler ile zaman ve kesici takım tasarrufu yapmak mümkün olmaktadır.
Bir diğer en çok kullanılan işleme makinesi ise cnc torna tezgahlarıdır. Zaman içerisinde torna makineleri de çok büyük gelişmeler göstermekte ve buna paralel olarak tornalarda kullanılan cnc torna aynası ve pens aynaları farklı amaçlar için çeşitli ve özel ürün grupları ile imalat endüstrisinin en büyük yardımcıları arasında yer almaktadır. Her torna atölyesinde mutlaka bir tane mekanik 3 ayaklı torna aynası vardır. Piyasada ki işler için belki bir çok noktada işinizi görmekte fakat iş özellikli ve yüksek hassasiyetli parça işlemeye geldiğinde sizi şampiyonlar ligine taşıyacak ayna sistemleri için biraz desteğe ihtiyacınız olacaktır. Örneğin pens aynaları yada pensli ayna sistemlerini tercih etmeniz gereken bir çok özel durum olacaktır. Yüksek hassasiyet, saniyeler içinde ayna değiştirme, daha az bakım, daha az merkezkaç kuvvetinden etkilenme, hızlı ivme, hafiflik gibi durumlar söz konusu olduğunda belirli çaplar dahilinde geleneksel ayna sistemlerine karşılık pens aynaları size büyük bir avantaj katacaktır ve verimlilik konusunda büyük bir kazanım elde etmenizi sağlayacaktır.
Son olarak SMED tekniğinin doğmasına sebep olan hızlı kalıp değiştirme sistemleri konusunda ürün grupları ile verimlilik artışına değinmek yerinde olacaktır. SMED tekniği, tekli dakikalar içerisinde kalıp değişimini mümkün kılmak için kurulum sürelerini organize eden bir tekniktir ve bu tekniğin gerçekleşmesi için bir çok ürün gurubu bulunmaktadır. Çok çeşitli kalıp tasarımı ve işletmelerin otomasyon istekleri için Roemheld marka hızlı kalıp bağlama silindirleri mekanik, hidrolik ve elektrikli olmak üzere ihtiyaçlar doğrultusunda farklı silindir tipleriyle çok çeşitli konfigürasyonlar elde etmek mümkündür…
Bu yazımızda genel olarak imalat sanayisinde verimlilik artışını hangi yollarla gerçekleştirebileceğimize değindik. Elbette ki her işletme için uygulanacak olan sistem ve tercih edilecek ürün grupları yapılacak işe göre değişkenlik gösterecektir. Ve tüm bunlara ilaveten ürün ve mühendislik deneyimi asıl sonuca götürecek olan en belirleyici faktördür…
Hidkom Mühendislik, kurulduğu 1997 yılından beri imalat sanayisi içerisinde iş parçası bağlama sistemleri, hidrolik sıkma sistemleri, torna ayna sistemleri, hızlı kalıp değiştirme ve bağlama sistemleri gibi bir çok alanda öncü rol oynayarak hem ürün hem de teknik mühendislik konusunda ki tecrübesiyle sektöre yön veren ve müşteri memnuniyetini ön planda tutan vizyoner bir şirket olarak çalışma hayatına devam etmektedir. Yukarıda genel olarak ifade ettiğimiz sistemler hakkında detaylı bilgi için Hidkom Mühendislik websitesini ziyaret edebilir, alanında uzman teknik mühendisler ile projeleriniz için istişarelerde bulunabilirsiniz…
