Kurumlar ve işletmeler tarafından belirli hizmetlerin verilmesi noktasında kullanılan malzemeler, üretim maddelerinden fazla kalan malzemeler veya iş göremez bir noktaya gelmiş olan ürünler; atık konumuna gelmektedir. Bu noktada sağlık kurumları tarafından gerçekleştirilen faaliyetlerin sonrasında ortaya çıkan atıklar; tıbbi atık olarak adlandırılmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenmiş yönetmeliklere göre tehlikeli atıklar sınıfında yer aldığı için özel bir şekilde sterilize edilerek doğadan uzaklaştırılması ve insan sağlığına zarar vermelerinin engellenmesi gerekmektedir. Çünkü kullanıldıkları ortamlarda radyolojik etkiler, mikrobiyal etkiler veya insan ile bulaşmış kontamine atıklar olabilecekleri için doğru bir şekilde imha edilmediklerinde çevreye ve insan sağlığına büyük zarar verebilirler.
Yönetmeliklere Göre Tıbbi Atık Sterilizasyonu Neden Yapılmalıdır?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenmiş olan katı atıklar yönetmeliğinde belirlenmiş bir şekilde birçok farklı nitelikteki katı atığın kurallara göre imha edilmesi gerekmektedir. Bu noktada en önemli atık türlerinden biri olan tıbbi kurumlarda oluşan atıkların birtakım özel işlemlere tabi tutulması gerekmektedir. Sterilizasyon işlemi temel mantıkta bir ürün ya da cisim üzerindeki bütün mikropların %100 gibi bir orana yakın olarak uzaklaştırılması anlamına gelmektedir. Bu işlemin gerçekleştirilmesi için alkol, saf su veya farklı dezenfektanların kullanılması gerekmektedir.
Sağlık kurumlarının atıklarının üzerinde de tıbbi atık sterilizasyonu gerçekleştirilirken özel sistemlerin ve dezenfektanların kullanılması gerekir. Bu işlemler sırasında öncelikli olarak bakteri sporlarının yok edilmesiyle birlikte tüm mikroorganizma türlerinin gereken fiziksel, kimyasal veya radyasyon yöntemlerinin kullanılması ile %100’e yakın bir oranda yok edilmesi amaçlanmaktadır. Sterilizasyon işleminin yapılması;
- Daha hızlı bir şekilde gerçekleştirildiği,
- Daha güvenli bir sonuç verdiği,
- Ekonomik bir yöntem olduğu,
- Çevreye zarar vermeyen dost bir sistem olduğu için tercih edilmektedir.
Sistematik Olarak Tıbbi Atık Sterilizasyonu Nasıl Yapılır?
Sağlık kuruluşları tarafından kurulmuş sistemlerde veya yerel yönetimlerin sağlık atıklarını imha etmek için kurmuş olduğu sistemler sayesinde sterilizasyon işlemlerinin yapılması ile birlikte tıbbi atık gibi tehlikeli atıklar, insan sağlığına ve çevreye zarar vermeden yok edilebilirler. Tesislerde uygulanan sterilizasyon işlemi belirli bir sistematik içerisinde yürütülürken öncelikle atıklar düzenli bir şekilde toplanırlar. Toplanmış olan atıklar sistem içerisine alındıktan sonra hava geçirmez bir şekilde çalışan sistem mikroorganizmaların dışarıya kaçışını engeller ve daha sonrasında oluşan hava ise tekrar filtre edilerek temiz hava şeklinde atmosfere geri gönderilir. Sistem içerisinde öğütülen atıklar, yüksek kızgın buhar sayesinde sterilizasyon silindirinin içerisinden geçerler. Silindir içerisinde oluşan yüksek basınç ve ısı sayesinde buhar oluşturularak atıkların tamamen sterilize olması sağlanır.
Sistemin kullanılması sırasında atıkların oluşturmuş olduğu yüksek miktarda sıvı bulunduğunda sıvıların sterilizasyonu için ayrı bir hat oluşturularak yine ısı kullanılmasıyla bu sıvılar sterilize edilir ve daha sonrasında kalan katı atıklar yaklaşık olarak %99.99 oranında temizlenmiş şekilde sistemi terk ederler. Oluşturulan bir sterilizasyon tesisi bünyesinde dört bölüm olarak geçici atık deposu, sterilizasyonun gerçekleştirildiği ünite, dezenfeksiyon ünitesi ve idari bölümler yer almalıdır. Tesis bünyesinde tüm işlemler düzenli bir şekilde kontrol edilerek tesisin doğaya ve çevreye zarar vermesinin engellenmesi ve yasal işlemlerin sağlanması idare personellerinin üstlenmesi gereken görevler kapsamında bulunur.
